"Proglašenje Dušanovog zakonika" je poznata slika srpskog slikara Paje Jovanovića koja prikazuje jedan od ključnih trenutaka u srpskoj istoriji. Ova slika je izuzetno značajna ne samo kao umetničko delo, već i kao istorijski dokument koji oslikava jedan od najvažnijih trenutaka u srednjovekovnoj Srbiji. Rađena je 1900. godine po narudžbini Kraljevine Srbije za potrebe Svetske izložbe u Parizu na kojoj je nagrađena zlatnom medaljom.

Slika je popularno poznata i pod nazivom "Krunisanje cara Dušana"

Na slici možemo videti scenu u kojoj se okuplja veliki broj ljudi kako bi prisustvovali proglašenju Dušanovog zakonika u Skoplju 1349.godine. Naslikane su istorijske ličnosti koje su tom činu prisustvovale, a likovi su rađeni na osnovu njihovih savremenih portreta prikazanih na freskama. Centralna figura slike je car Stefan Dušan, jedan od najmoćnijih srpskih vladara srednjeg veka. Dušan je prikazan kako odvažno stoji odeven u raskošnu crvenu odoru koja simbolizuje njegovu moć i autoritet. Okružen je članovima svoje porodice i sveštenstvom, a u širem kadru su i plemići, vojnici i predstavnici naroda. Svi su pažljivo okrenuti prema caru, pokazujući svoje poštovanje i odanost. Atmosfera je svečana i ozbiljna, a prisutni su preplavljeni osećajem ponosa zbog proglašenja zakonika koji će postati temelj srpskog pravnog sistema.

Jovanović je majstorski prikazao raznolikost likova na slici. Lica prisutnih ljudi odražavaju njihove različite uloge i stavove. Možemo primetiti izraze ozbiljnosti, divljenja, ali i sumnje na licima prisutnih. Ovaj detalj naglašava da je donošenje zakonika bilo događaj od velikog značaja za različite društvene slojeve.

Pored portretiranja likova, Jovanović je posvetio pažnju i detaljima u pozadini slike. Vidimo raskošnu crkvu sa zlatnim ikonostasom i freskama, kao i bogato ukrašene stubove. Sve to ukazuje na važnost crkve kao institucije u srednjovekovnoj Srbiji i njenu povezanost sa državnim pitanjima.

"Proglašenje Dušanovog zakonika" predstavlja kulminaciju Dušanove vladavine i njegovu želju da ujedini srpske zemlje pod centralizovanom vlašću. Ovaj zakonik je bio prvi pisani pravni dokument na Balkanu i predstavljao je značajan korak napred u pravnom sistemu tog vremena.

Paja Jovanović je svojom veštinom i pažljivim pristupom detaljima uspeo da oživi ovaj značajan trenutak srpske istorije. "Proglašenje Dušanovog zakonika" ostaje kao svedok prošlih vremena i podsećanje na važnost pravde i pravnog sistema u formiranju društva. Slika je postala simbol srpske kulturne baštine i ponos srpskog naroda.

Paja Jovanović
Godina: 1930
Epoha: realizam
Tehnika: ulje na platnu
Dimenzija originalne slike: 390x589cm
Lokacija: Narodni muzej u Beogradu